De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) staat centraal in de voortdurende discussie over de regulering van de arbeidsmarkt voor zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in Nederland. In dit artikel zullen wij diverse aspecten van deze wet bespreken, waaronder de impact van de wet op zzp’ers, de aankomende handhaving vanaf 2025, en het wetsvoorstel VBAR (Vaststelling van Belangrijke Arbeidsrelaties).
De geschiedenis
Het aantal zzp’ers is de laatste 10 jaar met 85% gestegen. Inmiddels zijn meer dan 1,6 miljoen zzp’ers in Nederland aan het werk. De sterke groei hiervan is deels te verklaren door de pandemie (2020 en 2021), maar tegelijkertijd zien we een groei van zzp’ers in verschillende sectoren o.a. binnen de gezondheidszorg.
ZZP’ers maken zich zorgen
Uit onderzoek blijkt dat één op de drie zzp’ers zich zorgen maakt over de aangekondigde handhaving van de Wet DBA. Vooral zzp’ers met langdurige opdrachten en een hoge omzet voorzien mogelijke problemen. Daarnaast is er een duidelijke behoefte aan stabielere regelgeving, gezien bijna de helft van de zzp’ers aangeeft de Wet DBA niet goed te kennen.
De Wet DBA, handhaving in 2025
De Wet DBA, ingevoerd in 2016, verving de VAR-verklaring met als doel schijnzelfstandigheid te voorkomen. Dit houdt in dat zowel de opdrachtgever als opdrachtnemer de aard van hun werkrelatie moeten vastleggen in een overeenkomst, die eventueel kan worden voorgelegd aan de Belastingdienst. De wet is sinds de invoering controversieel gebleken door de onduidelijkheden die het creëert voor zowel opdrachtgevers als zzp’ers.
Vanaf 2025 zal de handhaving van de Wet DBA serieus worden opgepakt, wat betekent dat zzp’ers en opdrachtgevers meer verantwoordelijkheid zullen dragen om te voldoen aan de regels. De handhaving zal zich richten op het voorkomen van schijnzelfstandigheid, waarbij de Belastingdienst intensiever zal controleren op het juiste gebruik van modelovereenkomsten.
Gevolgen bij schijnzelfstandigheid/ Fictief dienstverband
Bij gebleken schijnzelfstandigheid zal de Belastingdienst loonheffing (loonbelasting en premies volksverzekering) naheffen bij de opdrachtgever. De opdrachtgever mag deze kosten verhalen op de zzp’er. Op zich is dit geen groot punt, de zzp’er zal een herziening van de aangifte inkomstenbelasting moeten aanvragen. De Belastingdienst zal vervolgens betaalde inkomstenbelasting verrekenen met te betalen loonheffing, zodat de zzp’er niet dubbel belast wordt.
Het risico voor de opdrachtgever is de naheffing van de premies werknemersverzekeringen, de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (ongeveer 20%-25% extra kosten) en eventueel pensioen premies. Een behoorlijk risico voor de opdrachtgever aangezien in de wet geregeld is dat deze niet mogen worden verhaald op de werknemer (= voormalig zzp’er). En elk beding dat dit anders regelt is nietig.
Wanneer ben je zzp’er?
De eerste stap is om te checken of je voldoet als zzp’er aan de criteria die de Belastingdienst heeft vastgelegd. Je bent nl. zzp’er indien er geen verplichting is tot het persoonlijk verrichten van arbeid, je geen loonvergoeding ontvangt, er geen sprake is van werkgeversgezag. In dit geval mag de zzp’er zelfstandig uitvoering geven aan de opdracht, er bestaan instructies over wat er moet worden opgeleverd, maar niet hoe dit moet gebeuren. Verder mag er geen sprake zijn van het langdurig uitvoeren van dezelfde werkzaamheden als een werknemer van het bedrijf. De zzp’er is niet afhankelijk van 1 opdrachtgever en de zzp’er is ondernemer met de daarbij behorende risico’s. (Kijk hier voor een checklist: zzp’er of niet)
Webmodule en Modelovereenkomsten
Een van de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor zzp’ers en opdrachtgevers is de web module van de belastingdienst. Deze online tool helpt bij het bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking of zelfstandigheid. Daarnaast spelen modelovereenkomsten een cruciale rol in het vastleggen van de afspraken tussen zzp’er en opdrachtgever. Deze overeenkomsten kunnen worden goedgekeurd door de Belastingdienst om juridische zekerheid te bieden.
Conclusie
De Wet DBA biedt, mits correct toegepast, zowel zzp’ers als opdrachtgevers de mogelijkheid om duidelijke afspraken te maken en juridische onzekerheid te verminderen.
Voor zzp’ers en opdrachtgevers is het essentieel om zich goed voor te bereiden op de handhaving vanaf 2025, door middel van het gebruik van de web module, modelovereenkomsten en door op de hoogte te blijven van nieuwe wetsvoorstellen zoals VBAR om zo ook in de toekomst als zzp’er te kunnen blijven werken en als opdrachtgever zzp’ers in te kunnen blijven zetten.